ეკოლოგისტები, განსაკუთრებით კი ღრმა ეკოლოგისტები ბუნებას ურთიერთდაკავშირებულ მთლიანობად მიიჩნევენ, რომელიც მოიცავს ადამიანებსაც და ცხოველებსაც, ისევე როგორც უსულო სამყაროს. ბუნება ზოგჯერ განიხილება, როგორც ცოდნისა და “მართებული ცხოვრების” წყარო, ადამიანის სრულყოფა მოიპოვება ბუნებასთან სიახლოვითა და მისი პატივისცემით, და არა მასზე დომინირების მცდელობით.
“ენდრიუ ჰეივუდი”
მე ეკოლოგისტი ვარ. შენ?
ყველა ჭეშმარიტი გარემოსდამცველი კლიმატის ცვლილებაზე საუბარს ამ ფრაზით იწყებს: კლიმატის ცვლილება, თუ იგი არსებობს….
ჩვენც ასე დავიწყოთ.
რა არის კლიმატის ცვლილება?
კლიმატის ცვლილება, რომელსაც გლობალურ დათბობასაც უწოდებენ, დედამიწის ზედაპირის, უფრო სწორად, მისი მიმდებარე ჰაერის ფენის და ოკეანეების ტემპერატურის ზრდაა.
სკეპტიკოსების აზრით გლობალური დათბობა არ არსებობს.
ოპტიმისტების აზრით კაცობრიობამ უნდა აირჩიოს მოცდის და დაკვირვების გზა, სანამ უკეთესად არ იქნება შესწავლილი კლიმატის ცვლილება.
არსებობს მესამე მოსაზრებაც, რომელიც ჩემი აზრით რეალობასთან ყველაზე ახლოს დგას. ვერცერთი კვლევა ვერ მოგვცემს საბოლოო პასუხს გლობალური დათბობის არსებობა-არარსებობის შესახებ, ხოლო როდესაც უტყუარი მტკიცებულებები გვექნება, პროცესი შეიძლება უკვე შეუქცევადი იყოს. სწორედ ამიტომ უმჯობესია ახლა გატარდეს გარკვეული პრევენციული პოლიტიკა.
ახლა უშუალოდ გლობალურ დათბობაზე.
რატომ იზრდება დედამიწის ზედაპირის ტემპერატურა?
ანთროპოგენური (ანუ ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილი) სათბურის ეფექტის გამო.
სათბურის ეფექტი მდგომარეობს იმაში, რომ ატმოსფეროში არსებული სათბური აირები “იჭერს” სითბოს ატმოსფეროს ქვედა შრეში- ტროპოსფეროში. სათბური აირების კონცენტრაციის ზრდა გამოწვეულია: წიაღისეული საწვავის გამოყენებით, სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობით, ტყის საფარის შემცირებით და ფრეონების გამოყენებით.
პროფესიული ტერმინების მიღმა გლობალური დათბობა ჩვეულებრივი მოკვდავებისთვის შემაშფოთებელი და ცოტა საშიშია. მე პირადად ბევრჯერ მომისმენია, თუნდაც ჩემი მეგობრებისგან, რომ დედამიწას კატასტროფა ემუქრება, რომ ხმელეთის ნაწილი ყინულის საფარველში გაეხვევა, ნახევარი დედამიწას კი აუტანელი სიცხე მოიცავს. “90 გრადუსი იქნება ტემპერატურა”, “ყინულის ლოლუებად ვიქცევით” და ა.შ.
რეალურად მოსალოდნელი შედეგები ცოტა ოპტიმისტურია:)
რაზე შეიძლება იმოქმედოს კლიმატის ცვლილებამ, თუ იგი არსებობს?
პირველ რიგში საკვებზე:
უფრო თბილმა ჰავამ შეიძლება გაზარდოს საკვების წარმოება ზოგიერთ რეგიონში და შეამციროს სხვაგან.
თითო გრადუსით დათბობისას კლიმატური ზოლები გადაიწევს 100-150 კილომეტრით ჩრდილოეთით ან 150 მეტრით მაღლა ზღვის დონიდან.
მომრავლდება მავნე მწერები, მცენარეთა დაავადებები და სარეველები.
სავარაუდოა მოსავლიანობის კლება 10-70%-ით და მოსავლიანი რეგიონების 10-50%-ის დაკარგვა.ზღვის დონის და ტემპერატურის აწევა უარყოფითად იმოქმედებს ზღვის პროდუქტების რაოდენობაზე.
გავლენას მოახდენს წყლის მარაგზეც.
ტბებმა, მდინარეებმა და წყალსაცავებმა, რომლებიც ამარაგებენ წყლით ეკოსისტემებს, ნაყოფიერ ნიადაგებსა და ქალაქებს, შეიძლება დაიკლონ, ან შეწყვიტონ არსებობა.
კიდევ არ უარყოფითი გავლენა შეიძლება მოახდინოს კლიმატის ცვლილებამ გარემოზე და ჩვენზე, ადამიანებზე, ამას პოსტის მეორე ნაწილში მოგიყვებით.
მანამდე კი მაინტერესებთ რა იცით გლობალური დათბობის შესახებ.
გჯერათ რომ კლიმატის ცვლილება არსებობს?
გამიზიარეთ თქვენი შეხედულებები, ჩემთვის თქვენი აზრი მნიშვნელოვანია.
P.S. პოსტში გამოყენებულია ნინო წიკლაურის მიერ მომზადებული პრეზენტაცია. პირველ რიგში სწორედ ამ ადამიანს ვუხდი მადლობას მასალების მოწოდებისათვის. შემდეგ მისი აღმატებულება Google-s:)
წყალი, ჰაერი და საკვები – სამი რამ, რის გარეშეც ადამიანს არსებობა არ შეუძლია.
მეცნიერებმა დაადგინეს რომ ადამიანს ჰაერის გარეშე შეუძლია რამდენიმე წუთი გაძლოს, წყლის გარეშე 7 დღე, ხოლო საკვების გარეშე 40 დღე.
(მე პირადად ან მონაცემებში ეჭვი მეპარება, მაგრამ რადგან მეცნიერებმა დაადგინეს…)
კითხულობ ახლა ამ პოსტს, გეღიმება და იწყებ ფიქრს კიდევ რის გარეშე არ შეგიძლია არსებობა… კარგი იფიქრე და თან ირგვლივ მიმოიხედე… დააკვირდი გარემოს შენს ირგვლივ, ყველაფრის დასამზადებლად რასაც შენს ირგვლივ ხედავ საჭიროა წყალი.
საიდან დავიწყო?
სავარაუდოდ შენს მაგიდაზე დგას ერთი ფინჯანი ყავა. როგორ ფიქრობ რამდენი წყალია ერთ ფინჯან ყავაში?
1 ლიტრი?
5 ლიტრი?
თუ 140 ლიტრი?
ჰო, დაახლოებით 140 ლიტრი წყალი სჭირდება ერთი ფინჯანი ყავის მომზადებას.
რატომ?
წარმოიდგინე ყავა რომელსაც შენ სვამ ჯერ დათესეს, მერე დაკრიფეს, მერე საწარმოში მიიტანეს, გადაამუშავეს, შეფუთეს და გასაყიდად გამოიტანეს.
მერე მკვლევარები, სტატისტიკოსები თუ მეცნიერები დასხდნენ, დაიწყეს დათვლა და ბევრი ითვალეს თუ ცოტა ითვალეს, გამოითვალეს რომ ერთი ფინჯანი ყავის მოსამზადებლად საჭიროა 140 ლიტრი წყალი.
ეს ვირტუალური წყალია, ანუ ეს არის პროდუქტის “დაფარული წყალი” ანუ წყლის ის რაოდენობა, რომელიც პროდუქტის წარმოებაზე დაიხარჯა, გაანგარიშებული პროდუქტის წარმოების ადგილას.
იგივე ხალხმა გამოითვალა რომ ერთი ბამბის მაისურის დასამზადებლად საჭიროა 2700 ლ წყალი.
1 ჰამბურგერი – 2400 ლ წყალი.
1 ჭიქა ლუდი – 75 ლ წყალი.
1 კგ ტყავის ნაწარმი – 16 600ლ წყალი.
1 კგ ყველი – 5000 ლ წყალი.
1 ნაჭერი პური – 40 ლ წყალი.
1 კგ ქათმის ხორცი – 3900 ლ წყალი.
წყლის ანაბეჭდი – ეს არის ერთი ადამიანის, თემის ან მთელი ქვეყნის მიერ მოხმარებული პროდუქტების და სერვისების წარმოებისათვის გამოყენებული წყლის მთლიანი მოცულობა.
ცოტა სტატისტიკა:
დედამიწის 71% დაფარულია წყლით, აქედან 97.4% მლაშე წყლებია, ხოლო 2.6% მტკნარი წყლები.
წონის მიხედვით წყალი შეადგენს ხემცენარეების 60%-ს და ცხოველების უმრავლესობის 50-60%-ს.
ადამიანის ორგანიზმი შედგება 55- 60% წყლისაგან.
არსებობს მიწისქვეშა და ზედაპირული წყლები.
ნალექების ნაწილი იფილტრება ნიადაგში და ავსებს ნიადაგსა და ქანებში არსებულ ნაპრალებს, ფორებს და სხვა სივრცეებს, ამ წყლებს მიწისქვეშა წყლები ეწოდება.
ზედაპირული წყლები არის ისეთი წყლები, რომელიც მიედინება მდინარეებში, ტბებში, რეზერვუარებში და ჭარბტენიან ტერიტორიებზე. ამ წყლების 2/3 იკარგება წყალდიდობის დროს და მხოლოდ 1/3 წარმოადგენს მტკნარი წყლის რესურსების სტაბილურ წყაროს.
რაში ვიყენებთ წყალს: ყველაზე დიდი რაოდენობით სოფლის მეურნეობაში 82 %, ინდუსტრიულ წარმოებაში 16 %, ხოლო რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს საყოფაცხოვრებო მოხმარებისათვის მხოლოდ 4% გვჭირდება.
ისევ სტატისტიკა:
1900 წლიდან წყლის მოხმარება გაიზარდა 9-ჯერ.
ერთ სულ მოსახლეზე გაიზარდა 4-ჯერ.
დღესდღეობით მოიხმარება ზედაპირული ჩამონადენი წყლების სტაბილური მარაგის 35%.
ჩამონადენი წყლების 20% რჩება მდინარეებში და უზრუნველყოფს ტვირთის გადაზიდვას, დაბინძურების განზავებას, სათევზე მეურნეობების და ველური ბუნების შენარჩუნებას.
რაც შეეხება საქართველოს…
“საქართველო მდიდარია წყლისრესურსებით” – ვფიქრობ ეს ყველაზე გავრცელებული ფრაზაა, რომელსაც ყოველი მეორე ადამიანისაგან მოისმენ, თუკი რა თქმა უნდა წყალზე დაუწყებ საუბარს.
არადა მე არ მჯერა ამის. იმიტომ რომ ჩემს ონკანში წყალი ყოველ მეორე დღეს მოდის, დაახლოებით ორი საათით და თან საინტერესო რაღაც-რაღაცებიც მოყვება:)
შეიძლება ზოგადად წყალი გვაქვს, მაგრამ სასმელი წყლის დეფიციტიც რომ გვაქვს ესეც ფაქტია…
21 – ე საუკუნის ადამიანი.
განათლებული.
განვითარებული.
ბუნების მტერი.
პრობლემა #1 ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურება
მეცნიერული კვლევებით დადასტურებულია, რომ ჰაერის მავნე ნივთიერებებით დაბინძურება იწვევს გულ-სისხლძარღვთა და სასუნთქი სისტემის დაავადებებს, ასევე სხვადახვა პათოლოგიებს.
საქართველოს ქალაქებში ჰაერის დაბინძურების ძირითად წყაროს სატრანსპორტო საშუალებების გამონაბოლქვი წარმოადგენს. როგორც სპეციალისტები ამბობენ, ამ მხრივ განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაა თბილისში.
თბილისში, ე.წ. გმირთა მოედნის `სამკუთხედის~ რაიონში ჩატარებული გაზომვების შედეგად გამოავლინდა მტვრისა და ნახშირორჟანგის კონცენტრაციების მნიშვნელოვანი გადაჭარბება ზღვრულად დასაშვები ნორმების მიმართ.
მიზეზები:
ქვეყანაში ძირითადად ძველი ავტომანქანები მოძრაობენ, რომლებიც არ აკმაყოფილებენ თანამედროვე მოთხოვნებს როგორც საწვავის ხარჯით, ისე გამონაბოლქვი აირების ტოქსიკურობით.
ტყვიაშემცველი ბენზინის გამოყენებისას, ტრანსპორტის გამონაბოლქვიდან გამოთავისუფლებული ტყვია, შეიწონება მტვრის ნაწილაკებში და ილექება ნიადაგში.
შედეგები:ტყვიის მომატებული შემცველობა ნერვული სისტემის მოშლის, მოზარდებში ზრდის შენელების, სმენის დაქვეითების, თავის ტკივილის, თირკმელების და ღვიძლის, ასევე სიმსივნური დაავადებების განვითარების მიზეზი ხდება.
ცნობისათვის:
არსებული მონაცემებით, სამრეწველო სექტორის გაფრქვევებში წამყვანი ადგილი ენერგეტიკას უჭირავს. ამასთან ჰაერის მტვრით დაბინძურების მნიშვნელოვანი წყაროებია ცემენტისა და ასფალტის საწარმოები.
ცემენტის საწარმოზე კასპელები გამახსენდნენ…
თქვენი არ ვიცი მაგრამ მე საკუთარი თვალით მაქვს ნანახი ნაცრისფერ ნისლში გახვეული კასპი.
მე პირადად ალბათ იქ ცხოვრებას ვერ შევძლებდი.
თუმცა იმ ადამიანებისიც მესმის, როცა სხვა გამოსავალი არა გაქვს იძულებული ხარ გარემო პირობებს შეეგუო.
გაუძლო… თუნდაც საკუთარი ჯანმრთელობის ხარჯზე.
იმისავის რომ ნათლად წარმოიდგინოთ თუ რა მავნე ზეგავლენას ახდენს გარემოს დაბინძურება ადამიანის ჯანმრთელობაზე შეგიძლიათ ქვემოთ სურათს დააკვირდეთ…
მადლობა ქეთი გუჯარაიძესა და ირაკლი მაჭარაშვილს, საინტერესო მასალების მოწოდებისათვის.
გაგრძელება იქნება
მოხეტიალეს 緑 ბლოგი 